13. júlí 2023 - uppfært 14. júlí 2023
Nýjustu gögn um hraunrennsli eru frá því síðdegis þann 13.júlí - sjá hér að neðan
Upphaf goss og fyrsti sólarhringurinn
Gosið hófst um kl. 16:40 þann 10. júlí. Þá opnaðist sprunga sem hefur meginstefnu u.þ.b. N30°A frá austurhlíð Litla-Hrúts með stefnu yfir að Keili. Sprungan var í fjórum skástígum bútum þar sem samanlögð lengd er 700-800 m. Gosið færðist í aukana fyrstu tímana og náði sennilega hámarki um kl. 21. Síðan fór að draga úr því aftur. Þegar það var í hámarki milli kl. 19 og 22 var það töluvert öflugra en byrjunarfasi gossins í ágúst í fyrra og margfalt meira hraunrennsli en í upphafsfasa gossins 2021. Gaslosun var mikil og gróðurbruni var við jaðra hraunsins.
Verulega dró úr gosinu aðfararnótt 11. júlí og virknin færðist að mestu á einn gíg norðanhalt við miðbik sprungunnar, 300-400 m norðaustur af Litla-Hrút. Hraunið rennur til suðurs, meðfram Litla-Hrút og út á hraunið austan hans.
Mælingar á hraunflæði (13. júlí)
Myndir náðust úr Pleiades gervitunglinu kl. 13:38 og Landmælingar Íslands unnu landlíkan úr myndunum. Starfsmenn Náttúrufræðistofnunar fóru í loftmyndaflug með flugvél Garðaflugs kl. 15 og unnu úr þeim landlíkan. Nú hefur verið unnið úr báðum líkönum. Aðstæður voru ívið betri en þegar Pleiades myndirnar voru teknar og mökkurinn olli ekki teljandi skugga á landinu undir honum. Þegar gögnin eru túlkuð saman er niðurstaðan sú að meðalrennsli hafi verið 14,5 m3/s milli 11. og 13. júlí. en óvissa í þeirri tölu er um 2 m3/s.
Þessar tölur eru ívið hærri en í fyrri gosum, en mælingar næstu daga munu skera úr um hvort það ástand helst áfram. Mælingarnar ná aðeins yfir fyrstu þrjá sólarhringa þessa goss og of snemmt að draga miklar ályktanir um þróunina framundan.
Hér á síðunni eru auk línuritsins um flatarmál, rúmmál, rennsli, jarðefnafræði og gas, kort sem sýnir útbreiðslu hraunsins og þykktarkort.
Mælingar á efnasamsetningu (12. júlí)
Hraunið sem kom upp í upphafi goss við Litla Hrút er af svipaðri gerð og hraunið sem kom upp í lok gossins 2021 og í ágúst í fyrra. Sem dæmi er styrkur MgO sambærilegur og hlutfall K2O/TiO2 nánast það sama (sjá graph). Hraunið inniheldur jafnframt kristalla sem varpa ljósi á breytilegar kristöllunar-aðstæður.
Efnasamsetning hrauns:
MgO wt.% = 8.5
K2O/TiO2 = 0.26
Efnasamsetning gassins er jafnframt sambærileg og í upphaf goss 2022, með tiltölulega háan styrk koltvíoxíðs (CO2) sem líklega hafði safnast saman í aðdraganda gossins 10. júlí.
Þessar niðurstöður benda því til tengsla við bráðina sem einkenndi mest allt gosið 2021, en einnig bráðina sem gaus 2022. Hver tengsl þessara bráða eru nákvæmlega, kallar á ítarlegri rannsóknir. Athyglisvert er að ekkert bólar á bráð sambærilegri þeirri og kom upp í upphafsfasa þessara atburða í mars 2021.
Gasútstreymi (12. júlí)
5.4 – 11.5 ktonn / dag SO2
7.1 – 15 ktonn / dag CO2
