Jarðeldar við Sundhnúksgíga í febrúar 2024 - Bergfræðileg og jarðefnafræðileg einkenni

Sýni voru tekin af gjósku sem fannst suðaustur af syðstu gígunum við Sundhnúk og af hrauni nærri Grindavíkurvegi. Fyrstu bergfræði- og jarðefnafræðigagna var aflað 9. febrúar og er fjallað um þau hér. Myndir og glerefnasamsetningar fengust með örgreini.

Bergfræðileg einkenni

Í hrauninu og gjóskunni er fjöldi stærri og minni ólivín- og plagíóklasdíla (mynd 1). Smáir klínópýroxen- og Cr-spínilkristallar sjást einnig en eru sjaldgæfari. Hraunið inniheldur fjölda örkristalla, mestmegnis plagíóklas, sem gefur til kynna afgösum og kælingu meðan hraunið rann (mynd 1B).

Mynd 1. Endurkastsrafeindamyndir sem sýna bergfræðileg einkenni sýna sem safnað var af hrauni (A) og gjósku (B) úr febrúargosinu í Sundhnúksgígum. Mynd A sýnir örkristallaðan grunnmassa hraunsins og mynd B sýnir glerkenndan grunnmassa gjóskunnar ásamt dílum.

Jarðefnafræðileg einkenni

Efnasamsetning hraunsins er mjög lík því sem var í tveimur fyrri gosum við Sundhnúksgíga í desember og janúar og er dæmigerð fyrir sprungugos á Íslandi. Hlutfallið K2O/TiO2, sem ræðst af uppruna í möttli, er um 0,22 eða það sama innan óvissu og í kviku sem kom upp í desember og janúar. MgO-styrkur er á bilinu 5,7 % af massa í öðru hraunsýninu og 6,6% í gjóskunni, sem er í samræmi við að hlutkristöllun hafi átt sér stað meðan hraunið rann frá gossprungunni.

Samantekt

· Hraunkvikan sem gaus í febrúar hefur mjög svipaða efnasamsetningu og sú sem kom upp í tveimur fyrri gosum við Sundhnúksgíga, sem gefur til kynna að kvikan hafi í öllum tilfellum komið úr sama kvikugeymi.

· Hraunin í öllum þremur gosum við Sundhnúksgíga eru þróaðri (lægri styrkur MgO) en kvikan sem kom upp í Fagradalsfjalli. Þetta samræmist kvikugeymi í miðri jarðskorpunni, sem styður að þenslu við Svartsengi megi rekja til þessa kvikugeymis.

· Breytileika í MgO-styrk glers í mismunandi sýnum má rekja til kristöllunar vegna afgösunar og kólnunar kviku á og nærri yfirborði.